Hướng dẫn sử dụng mixer cơ bản với 6 bước đơn giản

Khi thường xuyên làm việc với các sân khấu âm thanh chắc chắn bạn sẽ cần nắm được quy trình điều khiển âm thanh. Hiểu và biết cách sử dụng mixer để chủ động trong việc thao tác hiệu chỉnh âm thanh cho sự kiện. Ngay sau đây Ngàn Thông hướng dẫn sử dụng mixer cơ bản và chia sẻ những vấn đề cơ bản bạn cần biết về mixer nhé!

Mixer là gì?

Mixer là một thiết bị tiếp nhận các tín hiệu từ micro, nhạc cụ, hay bất kỳ thiết bị âm thanh nào. Sau khi tiếp nhận, mixer có thể kết hợp chúng thành các tín hiệu đầu ra và có thể điều chỉnh được. Vì thế nên nó còn được gọi là máy trộn âm thanh. Chức năng cơ bản của mixer là điều chỉnh độ lớn của tín hiệu đầu ra. Hầu hết trên máy được tích hợp các núm vặn volume – âm lượng (một số máy ký hiệu là “level – mức”) trên mỗi đầu vào được ký hiệu là “Channel – kênh”. Ngoài ra máy có chức năng khác điều khiển trên mỗi “Channel – kênh” như:

• EQ: equalization (cân bằng)
• AUX: Ngõ đầu ra tín hiệu
• Buses: Các đường dây
• Nút chỉnh độ khuếch đại PFL- Pre Fader Level…

Có lẽ đối với một người mới lần nhìn thấy một bàn mixer, bạn sẽ cảm thấy choáng ngợp bởi có quá nhiều núm vặn và nút. Sau đây Ngàn Thông sẽ hướng dẫn sử dụng mixer và giới thiệu chi tiết về từng núm vặn trên mixer.

Hướng dẫn sử dụng mixer cơ bản

Điều đầu tiên bạn cần biết là cách để xử lý các mixer từ vừa đến lớn với ít nhất 10 tín hiệu đầu vào có sẵn. Đó là những gì bạn cần nắm rõ để sử dụng mixer cho một sự kiện.

1. Hiểu và sử dụng các “Kênh” của mixer

Khía cạnh quan trọng nhất để hiểu về một bộ trộn âm thanh mixer đó là hiểu về các kênh.  Hầu hết trên tất cả các bảng mixer đều có các Channel – “kênh” được bố trí thành từng dải. Tín hiệu được dẫn vào thiết bị và đi qua các bộ điều khiển của các kênh với núm tăng âm lượng ở trên và các núm điều chỉnh ở dưới. Để đưa tín hiệu vào các kênh của mixer bạn hãy nhìn vào các đầu vào vòng tròn màu đen. Đây là loại đầu nối XLR dành cho các thiết bị âm thanh như micro. Dọc xuống là một cột các núm vặn được gọi là dải kênh.

2. Sử dụng núm Gain hoặc Trim hoặc Sens (độ lợi)

Trong khi xem hướng dẫn sử dụng mixer trước hết bạn cần biết về các dải kênh. Trên các dải kênh đều có một núm vặn với nhãn là “Gain” hoặc “Trim” hoặc “Sens”. Chúng đều có nghĩa là khuếch đại. Hiểu một cách đơn giản thì núm này có thể điều chỉnh độ lợi của đầu vào. Nó tương tự như một cái “vòi nước”, tín hiệu vào là dòng nước. Khi bạn vặn núm điều chỉnh thì dòng tín hiệu này sẽ lớn lên hoặc nhỏ đi để chảy vào bộ trộn. Âm thanh thu được có thể bao gồm nhiều tạp âm khác nhau. Khi đó hệ thống sẽ cắt đi các tín hiệu có cường độ yếu do đó núm này còn có tên gọi là “Trim – loại bỏ”. Và độ khuếch đại cũng nhạy cảm hơn đối với các tín hiệu êm so với các tín hiệu “bốp” trong micro. Vì thế nên núm này còn được gán nhãn “Sens – nhạy cảm”.

2.1 Sử dụng “Gain”

Nhiều người nhầm lẫn gain và volume! Gain được sử dụng tương tự như các núm hiệu chỉnh khác. Nó được sử dụng để lọc lấy loại âm thanh bạn mong muốn chứ không phải âm lượng. Bất kỳ sự thay đổi nào của độ lợi – gain cũng có ảnh hưởng đến âm thanh ra loa kiểm âm hoặc các thiết bị ngoại vi khác. Một cách phổ biến để sử dụng độ lợi đó là chuẩn hóa tín hiệu vào. Điều này có thể thực hiện nếu bạn có đồng hồ VU (là thiết bị đo âm thanh). Nó được thiết kế để đo trực quan “độ ồn” của tín hiệu âm thanh. Nó sẽ cho bạn biết mức độ âm thanh đầu ra của bạn lớn đến mức nào. Bạn sẽ cần chỉnh núm gain của bạn về mức 0dB.

3. Sử dụng núm vặn EQ – Equalization (cân bằng)

Đối với những bạn mới làm quen với mixer thì, cân bằng – equalization đề cập đến việc kiểm soát (tăng, giảm) tần số nhất định để đạt được âm thanh như mong muốn. Đồng thời loại bỏ các tín hiệu ồn và nhiễu không mong muốn. Hầu hết các thiết bị mixer thì núm điều chỉnh cân bằng – Equalization (EQ) đều nằm bên dưới núm Gain. Nó có thể bao gồm các giá trị từ 1 đến 13+ đối với loại núm vặn và từ 3 đến 33 đối với loại thanh trượt.

3.1 Các loại mixer

Để hiểu rõ về hướng dẫn sử dụng mixer cơ bản. Trước hết bạn cần biết trên thị trường hiện đang có 5 loại mixer phổ biến là:

• Máy trộn loại nhỏ: có 1 núm vặn có tác dụng là khi vặn theo chiều kim đồng hồ thì tần số cao được tăng cường, tần số thấp bị cắt đi và ngược lại.

• Loại máy cỡ trung bình: Có từ 2 đến 3 núm để cân bằng tần số có thể là:
  • Bass và Treble
  • Hoặc là Low, Mid, High.

• Loại máy cỡ vừa: có từ 3 đến 4 núm vặn bao gồm:
  • Low, Low- mid, Hight- mid, High. Trong đó có ít nhất một cặp núm bao gồm 1 núm để chọn tần số để tăng cường hoặc cắt bớt và một nút để chỉnh mức độ tăng cường và cắt bớt.
• Loại máy cỡ lớn: có đầy đủ các cặp núm

• Loại máy cỡ rất lớn: Chúng chứa các thanh trượt thay vì núm vặn. Mỗi thanh trượt đều được setup các giá tần số theo các nấc. Di chuyển thanh gạt để chọn các tần số tương ứng.

Khi bạn xem qua các loại máy trộn âm từ cỡ nhỏ đến cỡ rất lớn. Ta nhận ra một điều rằng các loại máy lớn hơn sẽ có nhiều núm kiểm soát EQ hơn. Nhờ vào đó việc quét đặt tần số trung tâm được tăng cường.

3.2 Cách chỉnh EQ

Đối với loại mixer có đồ họa thì nếu bạn coi dải EQ là một đường lồi thì tần số trung tâm bạn cần đặt là ở giữa vùng lồi đó. Còn đối với người mới bắt đầu chúng tôi hướng dẫn sử dụng mixer tốt hơn hết là bạn nên để dải EQ phẳng (tức là không tăng hoặc cắt tần số). Khi bạn sử dụng thành thạo rồi bạn có thể chỉnh cho dải tần có phần lồi trung tâm. Tuy nhiên đòi hỏi bạn cần phải có sự mày mò nghiên cứu. Bạn cũng nên biết rằng, mixer có thể thay đổi âm thanh trở nên ổn và hay hơn. Nhưng nó không thể biến một âm thanh tồi trở nên hay hơn nhé!

4. Cổng kết nối thiết bị ngoại vi – Auxiliary Outputs

Thiết bị ngoại vi, thiết bị phụ trợ là những công cụ rất hữu ích. Bạn hãy hình dung tín hiệu của bạn:

• Đi vào từ các Channel – kênh,
• Xuống Gain để tăng độ lợi với các mức âm lượng,
• Xuống EQ để tăng cường hoặc cắt bớt tần số
• Sau đó bạn vặn núm AUX

Núm AUX có tác dụng là điều khiển lượng tín hiệu từ Channel – kênh tương ứng để đưa ra thiết bị ngoại vi đầu ra. Xem trên hình minh họa chúng ta có thể thấy trên bảng này có 4 núm AUX tương ứng với 4 thiết bị ngoại vi cho đầu ra. Mỗi hàng núm vặn AUX sẽ kiểm soát mức của các Channel để đưa ra một thiết bị ngoại vi (chẳng hạn như loa).

Ví dụ:

Khi sử dụng mixer cho sân khấu sự kiện chúng ta có một trường hợp: Sân khấu có ca sĩ và nhạc công guitar. Mỗi người đều có một chiếc loa kiểm âm để nghe rõ giọng hát của mình và âm thanh từ guitar. Giả sử ta cắm micro của ca sĩ ở kênh 1 và guitar của nhạc công guitar tại kênh 2. Khi đó loa của ca sĩ sẽ cắm ở AUX1 và loa của nhạc công cắm ở AUX2. Nếu ca sĩ muốn nghe thêm tiếng guitar trên chiếc loa kiểm âm của mình thì bạn hãy di chuyển đến Channel2 và vặn núm AUX1 lên. >> Khi đó hệ thống sẽ yêu cầu thêm tín hiệu ở kênh 2 để đưa vào thiết bị loa được cắm vào Aux1.

5. Hướng dẫn sử dụng mixer các núm Fader, PFL and AFL, Pre/Post Fader Auxes

5.1. Fader – bộ điều chỉnh

Nó được sử dụng để đặt âm lượng của tín hiệu của một kênh nào đó trên mixer. Đây là thành phần cơ bản nhất trên bất kỳ dải kênh nào. Faded bản chất là thành trượt điều chỉnh âm lượng. Nó cũng được sử dụng trên các bus, các nhóm sub-ground  Ngõ AUX được chia ra làm 2 loại là:

• Pre- Fader: Tín hiệu không đi qua volume. Điều đó có nghĩa là khi bạn vặn núm trên các kênh của AUX thì không ảnh hưởng đến âm thanh của thiết bị AUX đó.
• Post- Fader: Tín hiệu đi qua volume. Điều đó có nghĩa là khi bạn vặn núm trên các kênh của AUX đó thì âm thanh ra trên thiết bị đó sẽ thay đổi.

Tuy nhiên các bộ trộn âm thường mặc định là pre-Fader. Điều này có nghĩa là việc vặn núm AUX của một kênh sẽ không ảnh hưởng đến âm thanh của kênh đó trong thiết bị đó. Các loại mixer loại vừa và lớn cho phép bạn chuyển đổi từ Pre-Fader sang Post-Fader và ngược lại.

5.2 Ví dụ về Pre/Post Fader

Bạn đang tổ chức một sự kiện nhạc Rock trong một căn phòng lớn. Là một người kỹ tính trong việc thưởng thức âm nhạc. Bạn đã lắp một số loa siêu trầm để giúp tạo ra các tần số thấp của trống kick, sàn tom và guitar bass. Trên sân khấu bạn có lắp loa kiểm âm. Khi đó bạn sẽ muốn đặt pre-fader cho loa kiểm âm. Điều này giúp các điều chỉnh tín hiệu trên mixer không làm ảnh hưởng đến âm thanh ra trên loa kiểm âm. Tuy nhiên bạn lại muốn cài đặt Post-fader cho loa siêu trầm. Khi đó bạn chỉnh âm cho kênh guitar bass mà không làm ảnh hưởng đến loa kiểm âm trong khi đó âm trầm được tăng cường cho loa siêu trầm và loa chính. Hầu hết trên các bộ mixer cỡ vừa và lớn đều có các ổ cắm tai nghe cho kỹ thuật viên âm thanh sử dụng. Bạn sẽ thấy một nút gần bên mỗi thanh gạt fader có nhãn là PFL. Nó là viết tắt của Pre-Fader-Listen. Nó sẽ cho phép bạn nghe trực tiếp tín hiệu trong bất kỳ kênh nào thông qua tai nghe mà không bị ảnh hưởng khi vặn các thanh gạt fader. Bạn cũng có thể thấy một nút gần các cổng đầu ra của AUX có nhãn là AFL (là viết tắt của After- Fader-Listen). Chúng là tổng hợp các hiệu chỉnh Fader trên các cổng ra thiết bị ngoại vi. Khi bạn cắm tai nghe vào đó thì sẽ nghe được âm thanh sau khi bạn đã hiệu chỉnh các thanh gạt Fader trên các kênh của AUX.

5.3 Pan

Ngay phía trên Fader và phía sau của AUX là một núm xoay. Nếu chỉnh về bên trái thì tín hiệu ở kênh này sẽ tới loa trái nhiều hơn. Ngược lại, chỉnh về bên phải sẽ nghe tín hiệu của kênh này tại loa phải nhiều hơn. Thông thường được chỉnh ở vị trí 12 giờ để cân bằng hai bên.

6. Hướng dẫn sử dụng mixer:Buses (subgroups), Main Mix, VCA’s

Hầu hết trên các máy trộn cỡ vừa đều có ít nhất một bus hoặc một subgroup. Nhiều loại còn có tới hơn 10 con. Nói một cách đơn giản thì bus là một hệ thống định tuyến. Sẽ có các nút gần Fader cho phép bạn gán các kênh cho một hoặc nhiều bus. Hãy tưởng tượng bus là một chiếc hộp chứa tín hiệu của các kênh.

Ví dụ:

Gán tất cả các kênh trống (floor tom, hight-bat, kick, hi lo-tom, snare,…) vào một bus. Bằng cách này các kỹ thuật viên có thể thay đổi âm lượng của bộ trống trong tổng phản hồi mà không phải thay đổi từng Fader trên mỗi kênh. Bạn có thể sử dụng cho các mục đích khác như:

• Nhóm ca sĩ bao gồm: giọng nam, giọng nữ
• Các nhạc cụ như: guitar, sáo, violon,…

Lưu ý: Việc thay đổi âm lượng trên bus không tương đương với việc thay đổi fader trên tất cả các kênh. Nó chỉ thay thay đổi âm lượng của hỗn hợp các kênh. Các channel có thể gán cho nhiều bus và việc thay đổi âm lượng của một bus không làm thay đổi âm lượng trên những bus khác.

6.1 Main mix

Mỗi nhóm nhỏ – subgroup lại có một nút cho phép gán tới main mix (bản phối chính). Trong hầu hết các trường hợp, người dùng muốn tổng hợp mọi thứ vào main mix. Nhờ vậy bạn có thể điều khiển âm lượng tổng thể chỉ với một thao tác cài đặt. Tuy nhiên đôi khi bạn muốn một subgroup độc lập với main mix. Thông thường mỗi subgroup sẽ có một bộ chỉnh âm trái và phải. Nó cho phép bạn điều chỉnh âm thanh lệch về loa bên trái hoặc bên phải của bản phối nhỏ đó. Bản phối chính cũng có thể là âm thanh nổi – stereo. Sẽ có 2 đầu ra của mixer cho phép bạn kết hợp hiệu ứng trái phải. Tuy nhiên một số mixer khác có một nút cho phép gán main mix với bất kỳ subgroup nào cho bộ chỉnh âm đơn – mono. Đầu ra của nó là một dây để nối với cả loa trái và loa phải của bản phối. Nó cho phép tất cả các tín hiệu của các kênh được phát ra cả hai loa. Tuy nhiên nó cũng có thể phát ra loa trái và loa phải theo bất kỳ bản phối nào bạn tạo ra.

6.2 VCA

VCA tương tự như bus nhưng nó làm thay đổi toàn bộ âm lượng trên các kênh khi bạn điều chỉnh âm lượng tổng thể. Do đó bất kỳ đầu ta Post- fader cũng sẽ bị ảnh hưởng. VCA chỉ được tích hợp trong các bộ mixer cỡ lớn hơn. Trên đây là hướng dẫn sử dụng mixer cơ bản cho người mới vào nghề. Hy vọng rằng những thông tin trên đã giúp bạn làm quen dễ dàng với mixer. Ngoài ra nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào trong quá trình vận hành mixer, hay bạn cần thuê bàn mixer chuyên nghiệp. Hãy liên hệ ngay Ngàn Thông để được tư vấn hỗ trợ chi tiết nhất nhé!